Τι είναι ο προστάτης;
Ο προστάτης είναι ένας αδένας που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ανδρική ουροδόχο κύστη. Περιβάλλει την ουρήθρα, δια μέσου της οποίας αποβάλλονται τα ούρα. Η κύρια λειτουργία του προστάτη είναι η έκκριση του προστατικό υγρό που μαζί με τα σπερματοζωάρια και το υγρό των σπερματοδόχων κύστεων εξέρχεται διαμέσου της ουρήθρας σαν σπέρμα, κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Το προστατικό έκκριμα έχει έναν πρωταρχικό ρόλο στην κινητικότητα, προστασία και ωρίμανση των σπερματοζωαρίων.
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ)
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι μια συνήθης νόσος για τους άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών. Δεν είναι απειλητική για τη ζωή, αλλά διαταράσσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ίδιων και του περιβάλλοντός τους. Σε όλους τους άνδρες από τη μέση ηλικία και μετά το μέγεθος του προστάτη αυξάνεται προοδευτικά με την πάροδο των ετών αν και σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε άντρα. Οφείλεται σε αύξηση του αριθμού των κυττάρων του προστάτη που ελέγχετε ορμονικά από την πτώση κυρίως της τεστοστερόνης.
Εμφανίζεται σε ποσοστό 40-50% των ανδρών της έκτης δεκαετίας, έως 70% στους άνδρες της έβδομης δεκαετίας και έως 88% στους άνδρες της ένατης δεκαετίας. Η ΚΥΠ μπορεί να οδηγήσει σε αυξανόμενη πίεση στην ουρήθρα, που με τη σειρά της οδηγεί στην παρεμπόδιση της ροής των ούρων.
Συμπτώματα
Αν ο προστάτης μεγαλώσει αρκετά, ελαττώνει τη διάμετρο της ουρήθρας διότι την πιέζει και η ροή των ούρων γίνεται πιο αδύναμη και πιο αργή με αποτέλεσμα την ατελείς κένωση της κύστης, δηλαδή να παραμένουν ούρα μέσα στην κύστη μετά την ούρηση. Πολλές φορές τα συμπτώματα δεν είναι ανάλογα του μεγέθους του προστάτη, δηλαδή υπάρχουν προστάτες μετρίου μεγέθους που προκαλούν έντονα προβλήματα και προστάτες μεγάλου μεγέθους που προκαλούν πιο ήπια προβλήματα.
Τα συνήθη συμπτώματα είναι:
- Συχνουρία: Ούρηση σε λιγότερο από δυο ώρες από την προηγούμενη ούρηση
- Νυχτουρία: Ούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας (πάνω από μια φορά)
- Επιτακτική ούρηση: Δυσκολία στην καθυστέρηση ή αναβολή της ούρησης
- Στραγγουρία: Σφίξιμο για να μπορέσεις να ουρήσεις (δυσκολία έναρξης της ούρησης)
- Παράταση του χρόνου ούρησης.
- Διακοπτόμενη ούρηση: Αρχίζω και σταματώ αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ούρησης
- Μείωση της ακτίνας ούρησης.
- Ατελής κένωση: Αίσθημα ότι η κύστη δεν έχει αδειάσει τελείως μετά την ούρηση.
Εάν η ΚΥΠ δεν αντιμετωπισθεί, τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν και να γίνουν σιγά-σιγά όλο και περισσότερο ενοχλητικά για τον ασθενή περιορίζοντας την κοινωνικότητα του και την ποιότητα ζωής του. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αδυναμία αποβολής όλων των ούρων από την κύστη μετά την ούρηση, η στάση των ούρων μέσα στην κύστη και η ανάπτυξη μεγάλων πιέσεων στην ουροδόχο κύστη, κατά την διάρκεια της ούρησης, για να υπερνικήσει το «κώλυμα» αυτό του προστάτη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα όπως:
- Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
- Μακροσκοπική αιματουρία
- Σχηματισμός λίθων (πέτρας) στην κύστη
- Δημιουργία εκκολπωμάτων στην ουροδόχο κύστη
- Οξεία επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης)
- Νεφρική ανεπάρκεια από δυσκολία απομάκρυνσης των ούρων και παλινδρόμηση προς του νεφρούς.
Διάγνωση
- Ιατρικό ιστορικό
- Συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου συμπτωμάτων IPSS
- Δακτυλική εξέταση
- Ουροροομετρία
- Έλεγχος υπολοίπου ούρων μετά ούρησης
- Μέτρηση κρεατινίνης ορρού
- Γενική Ούρων
- Έλεγχος PSA
- Υπερηχογράφημα προστάτη, ουροδόχου κύστεως και νεφρών (προαιρετικό)
- Κυστεοσκόπηση (σε ειδικές περιπτώσεις)
Αντιμετώπιση
Συντηρητική
1. Απλή παρακολούθηση –Συμπεριφορική:
Σύσταση αποφυγής λήψης μεγάλων ποσοτήτων υγρών το βράδυ
Αποφυγή οινοπνεύματος, καφεΐνης και ερεθιστικών φαγητών
Σύσταση για κίνηση
Σύσταση για τη μη αναβολή της ούρησης για μεγάλο χρονικό διάστημα
2. Φαρμακευτική:
- Ανταγωνιστές α-Αδρενεργικών υποδοχέων: προκαλούν χάλαση των λείων ινών του προστάτη και του αυχένα της κύστης ανοίγοντας περισσότερο την ουρήθρα και διευκολύνοντας έτσι την ούρηση.
- Αναστολείς 5α-Ρεδουκτάσης: μειώνουν την ανάπτυξη των προστατικών κυττάρων συρρικνώνοντας τον προστάτη.
- Αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης 5 (PDE-5i): προκαλούν χάλαση των λείων ινών του προστάτη και του αυχένα της κύστης βοηθώντας στην καλύτερη αιμάτωση.
Χειρουργική
Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι η κύρια επιλογή για τους ασθενείς, στους οποίους απέτυχε η φαρμακευτική αγωγή ή για τους ασθενείς που παρουσιάζουν επιπλοκές λόγω της ΚΥΠ (οξεία επίσχεση ούρων, λιθίαση ουροδόχου κύστης, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, μακροσκοπική αιματουρία, νεφρική ανεπάρκεια και μεγάλα εκκολπώματα της ουροδόχου κύστης). Η χειρουργική επέμβαση, η οποία συνίσταται στην αφαίρεση του διογκωμένου προστάτη, με αποτέλεσμα τη άρση της απόφραξης είναι η καλύτερη μακροπρόθεσμη λύση για τους ασθενείς. Οι κύριες χειρουργικές μέθοδοι είναι:
- Διουρηθρική Προστατεκτομή (TURP): αποτελεί το λεγόμενο “gold standard” της χειρουργικής θεραπείας του προστάτη. Γίνεται χωρίς τομή δια μέσου της ουρήθρας και ο προστάτης αφαιρείται σε μικρά κομμάτια.
- Laser Προστατεκτομή: Διακρίνεται σε Holmium:YAG Laser όπου έχουμε αφαίρεση του προστάτη σε μικρά κομμάτια, σε Nd:YAG Laser οπόυ έχουμε φωτοπηξία-νέκρωση του προστάτη και σε KTP Green Light Laser όπου ο προστάτης εξαχνώνεται.
- Ανοικτή Προστατεκτομή: Συνήθως εφαρμόζεται σε μεγάλους προστάτες (>100cm3) γίνεται με τομή χαμηλά στην κοιλιά.
Άλλες επεμβατικές θεραπείες λιγότερο διαδεδομένες στην Ελλάδα είναι:
- Διουρηθρική εξάχνωση του προστάτη με πλάσμα (TUVP)
- Διουρηθρική θεραπεία του προστάτη με μικροκύματα – Υπερθερμία (TUMT)
- Οι υψηλής έντασης εστιασμένοι υπέρηχοι (HIFU)
- Τοποθέτηση προστατικών ναρθήκων (stent)
Κύρια σημεία:
- Το 50% των ανδρών άνω των 60 ετών έχουν διογκωμένο προστάτη.
- Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ΔΕΝ προκαλεί καρκίνο.
- Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ΔΕΝ σημαίνει ότι έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε καρκίνο.
- Ένας άνδρας μπορεί να έχει αύξηση του μεγέθους του προστάτη και καρκίνο του προστάτη συγχρόνως, γι’αυτό είναι πολύ σημαντικό να εξετάζεστε σε τακτικά χρονικά διαστήματα από τον ουρολόγο σας.
- Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ΔΕΝ σχετίζεται με την σεξουαλική ικανότητα του ασθενούς.